ورزشی-فرهنگی-هنری-علمی -تاریخی -مطالب جالب وخواندنی اخبار روز-آموزشی-سرگرمی ایران وب2013 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پنج شنبه 1 فروردين 1392برچسب:, :: 10:30 :: نويسنده : برهانی
نوروز در ایران باستان
دو شنبه 7 اسفند 1391برچسب:, :: 8:34 :: نويسنده : برهانی
فلسفه چهارشنبه سورى به روایت سياوش اوستا
سور به معناى ميهمانى و جشن مى باشد و اما چرا چهارشنبه سورى و چرا آتش برافروختن و چرا از روى آتش پريدن؟ براساس سروده هاى پيروز پارسى، حكيم فردوسى، سياوش فرزند كاووس شاه در هفت سالگى مادر را از دست مى دهد. پادشاه همسر ديگر را برمى گزيند، سودابه كه زنى زيبا و هوسباز بود عاشق سياوش مى شود: دو شنبه 7 اسفند 1391برچسب:, :: 8:21 :: نويسنده : برهانی
تاریخچه ی چهارشنبه سوری جشن سوری تاریخ ایران باستان پر از جشن هایی است كه همگی بر پایه دید و نگاه پیشینیان ، دارای فلسفه و جوهری وجودی اند. امروزه تنها « جشن سوري » ، معروف به « چهارشنبه سوري » و نيز « جشن سده » برايمان به يادگار مانده است و در باره جشن هاي فراموش شده ي آتش ، به « آذرگان » در نهم آذر ماه و « شهريورگان » يا « آذر جشن » مي توان اشاره داشت . آتش نزد ايرانيان نماد روشني ، پاكي ، طراوت ، سازندگي ، زندگي ، تندرستی و در پايان بارزترين نماد خداوند در روي زمين است .چهارشنبه سوری در فرهنگ پارسي به عنوان مقدمه و پيش درآمد عيد نوروز نيز شناخته شده است كه هماره در طول تاريخ، قبل از فرا رسيدن سال نو و تحويل نوروز برپا مي شده و هنوز هم در بين اقوام و شهروندان ايراني از اهميت فوق العاده اي برخوردار است. آتش از قدیم الایام تا آن جا كه تاریخ نشان می دهد، بشر برای آتش اهمیت خاصی قایل بوده و پیشرفت قسمت مهمی از زندگی خود را مدیون وجود این عنصر مفید دانسته است. آتش اما در نظر ایرانیان مظهر روشنی ، پاكی، طراوت، سازندگی، سلامت و تندرستی است. بیماری ها، زشتی ها ، بدی ها و همه آفات در عرصه تاریكی و ظلمت جای دارند و به همین علت اهریمن مظهر تیرگی و جایگاه او تاریكی است. افروختن آتش به طور كنایه راه یافتن روشنی معرفت در دل و روح است كه آثار اهریمنی و نامباركی را از بین می برد. یك رشته جشن های آریایی با جشن های آتش است كه با همان منظور ، در آن آتش می افروزند. جشن هایی مانند جشن های سده ، آذرگان، شهریورگان ، جشن «گجرسی» در تركیه. تاریخچه چهارشنبه سوری ابو جعفر نرشحی، مورخ سده سوم در كتاب تاریخ بخارا به این جشن پرداخته است. به شهادت وی، در زمان منصور بن نوح از شاهان سامانی، اواسط سده چهارم این جشن به نام جشن سوری بر قرار بوده است. در این متن آمده شاه سامانی در زمانی كه سال هنوز پایان نیافته بود این جشن را با آتش زدن بر پا كرد و همچنین این جشن طبق عادت و رسم قدیم بود كه اشاره به كهن بودن این رسم و سنت دارد. قبل از هجوم تازیان به ایران یک مراسمی هم به نام آتش روی بام خانه نیز رواج داشته که صبح نوروز انجام میگرفته به آتش چهارشنبه سوری نباید فوت کرد و خاکسترش را سر ِ چهارراه میریزند.
زمان چهارشنبه سوری اما بر پايه ي پژوهش هاي انجام شده ، زمان باستاني « جشن سوري» را مي توان در اين سه گاه باز جست : ۱. شب بيست و ششم از ماه اسفند ، يعني در نخستين شب از پنجه ي كوچك. ۲. نخستين شب پنجه ي بزرگ يا پنجه ي وه كه پنج روز كبيسه است و نخستين شب و روز «جشن همسپهمديم» (آخرين گاهنبار سالانه( ۳. ديدگاه سوم ، شب پايانی سال است كه ارجمندترين روز « جشن همسپهمديم» و جشن آفرينش انسان است . برخي را باور اين است كه با در نظر آوردن واژه ي « چهارشنبه » كه بر آمده از فرهنگ تازي و سامي است ، پس « چهارشنبه سوري » ارمغاني از سوي تازيان است ، چرا كه همانگونه كه مي دانيم ، در ايران باستان هر روزي نامي ويژه داشته است ( هرمزدروز ، وهمن روز ، اردوهشت روز ، شهروَر روز ، خرداد روز ، سروش روز ، مهر روز ، زامياد روز و … ) و نشاني از بخش بندي امروزين چهارهفته ايي و نام هاي آنان به چشم نمي خورد . دوازده ماه سی روزه نسبت به سال شمسی پنج روز كمتر دارد. برای جبران این تاخیر و حساب كبیسه آن پنج روز را به شنج عنوان گاثاها از سرودهای زرتشت ، می نامیدند. در یكی از چند شب آخر سال ، ایرانیان جشن سوری را كه عادت و سنتی قدیم بود با آتش افروزی بر پا می كردند. و چون مفهوم هفته و نام گذاری آن وجود نداشته نمی توانست چهارشنبه سوری نام بگیرد. تقویم كنونی ، بعد از ورود اعراب به ایران رواج یافت. در فرهنگ اعراب چهارشنبه یا یوم الارباع نحس و نامبارك است. بی گمان سالی كه این جشن به شكلی گسترده بر پا بوده ، مصادف با شب چهارشنبه شده و چون در روز شمار اعراب ، چهارشنبه بدیمن بوده، از آن تاریخ به بعد شب چهارشنبه آخر سال را با جشن سوری به شادمانی پرداخته و بدین وسیله می كوشیدند تا نحوست چنین شبی و روزی را دور كنند. در مورد این كه چرا چهارشنبه برای چنین جشنی انتخاب شده است، به دلایلی است یكی از دلایل وابسته به یك شخصیت تاریخی شیعی است كه آن هم جنبه ایرانی دارد، مختار سردار معروف، كسی است كه به خون خواهی امام حسین (ع) و یارانش كه در كربلا با مظلومیت و شقاوت شهید شدند قیام كرد و انتقام خون آنان را باز ستاند. به موجب این خبر، مختار پس از حادثه كربلا، هنگامی كه از زندان آزاد شد و به خونخواهی شهدای كربلا قیام كرد، برای این كه موافق و مخالف را از هم تشخیص دهد، دستور داد كه شیعیان بر بالای بام خانه های خود آتش بیافروزند و این مصادف بود با شب چهارشنبه آخر سال. باید اشاره كرد كه همانند دیگر گزاره های تاریخی اختلاف در مورد منشاء این جشن وجود دارد كه مجال اندك، اجازه بررسی تك تك آنها را نمی دهد. اما دیگر چیزی که من خودم شنیده دهدهم ام اینست که چون اعراب ایرانیان را محدود ساخته بودند ایرانیان از این رو شبی که برای اعراب نحس بوده را جشن میگرفتند
معنای سوری واژه سوری فارسی، در پهلوی به گونه سوریك(Surik) صفت است. چون سور (Sur) به معنی سرخ و ایك (Ik) پسوند صفت می باشد به معنی سرخ و سرخ رنگ است چنانچه گل سوری به معنی گل سرخ است. به این جشن از آن جهت سوری گفته اند كه عنصر اصلی مراسم آن، افروختن آتش سرخ بوده است.البته « سور » به چم (معنی) « ميهماني » هم در فارسي به كار رفته است. بر پا داشتن آتش در اين روز نيز گونه ای گرم كردن جهان و زودودن سرما و پژمردگي و بدي از تن بوده است . در گذشته جشن هاي آتش كاملا" حالت جادويي داشته و بسيار بدوي بوده است . چگونگي اين جشن ، همساني و مانندگي هاي فراواني به جشن سده دارد.
آداب و رسوم چهارشنبه سوری بوته افروزي ، آب پاشي و آب بازي ، فالگوش نشيني ، قاشق زني ، كوزه شكني ، فال كوزه ، آش چهارشنبه سوري ، آجيل مشگل گشا ، شال اندازي ، شير سنگی، ( توپ مرواريد ) و … از آداب و رسوم این شب به شمار می رفته است که اکنون ما حتی شاید نام خیلی از آنها را هم نشنیده ایم. در همین شب و یا چهارشنبهیِ آخر صفر هرگاه نیت بکنند و کلید دودندانه بهزمین گذاشته، پشت در اتاق همسایه بایستند، اگر صحبت آنها موافق با نیتشان باشد، بهمراد میرسند و اگر برخلاف آن باشد، مرادشان برآورده نخواهد شد. قاشقزنی: اگر کسی ناخوش داشته باشد به نیت سلامتی او در شب چهار شنبهسوری ظرفی برداشته، میرود در خانهی همسایهها را میکوبد و بدونِ اینکه چیزی بگوید با قاشق به آن ظرف میزند، صاحب خانه یا خوراکی و یا پول در ظرف او میاندازد. آن خوراکیها را به ناخوش میدهند و یا با آن پول چیزی میخرند و به ناخوش میخورانند که شفا خواهد یافت. نیت: در همین شب، کوزه آبی زیر ناودان رو به قبله میگذارند و هرکسی از اهل خانه نیت کرده چیزی در آن کوزه میاندازد. صبح ِ چهارشنبه، یکنفر فال از حافظ میگیرد و دختر ِ نابالغی دست کرده از کوزهی آب، یک به یک چیزهایی که به متعلق به هر کس است، بیرون میآورد و با فال مطابقه میکند. بسیاری از مراسم كه اكنون در پایان سال و شب چهارشنبه سوری باقی مانده، كنایه و نشانواره است از اهدای نذور و فدیه به ارواح. شب جمعه آخر سال، شب چهارشنبه و یا آخرین شب سال به زیارت اهل قبور رفتن و نذری جهت اموات دادن، مراسم آتش افروختن بر بامها میان زرتشتیان، پخش آجیل مشكل گشا، مراسم فال كوزه وكجاوه بازی و شال اندازی میان مردم آذربایجان همه و همه جای پایی مشخص در رسوم ایران قدیم دارند. استاد پورداود ، پس از بزرگداشت اين جشن باستاني ، به مبحث ويژه اي اشاره دارد و بر اين باور است كه رسم پريدن از روي آتش و خواندن ترانه هايي همچون « سرخي تو از من ، زردي من از تو و … » از افزونه هاي اسلامي است و از ديدگاهي ، بي احترامي به جايگاه ارجمند آتش به شمار مي رود . اما يكي از جنبه هاي تقدس آتش پاك نمودن بيماري ها و دور كردن ارواح خبيثه (به تعبير آن دوران) بوده است؛ برای نمونه در صورت سرايت طاعون رخت و ابزار بيمار را در آتش مي ريختند تا از بدي ها پا ك شود؛ و اين بي احترامي به آتش بشمار نمی آيد. همين امروز هم رسم اسفند دود كردن و گرد خانه تاب دادن رايج است(برای زدودن شر و بيماري و چشم زخم)كه باز مانده از گذشته است؛ هم اكنون پريدن از روي آتش هم مي توانسته با فلسفه پاك كردن نفس صورت گرفته باشد. در جاهايی همچون شيراز ، كردستان و آذربايگان ، آداب و آيين ويژه و كهن تري وجود دارد . برای نمونه، سفره حضرت خضر ( ع ) و يا آب پاشي در سعديه كه ويژه ي شيراز است و يا سفره هاي خوراكي رنگيني كه در كردستان و آذربايگان آماده ميشود و نيز آيين آتش افروزي و شادماني همگاني مردم . برخي را عقيده بر اين است كه « جشن سوري » ( چهارشنبه سوري ) با مراسم مربوط به بزرگداشت فروهر درگذشتگان نيز پيوند و بستگي دارد. با مرور زمان، كم كم رسم پریدن از روی آتش و خواندن ترانه هایی باب شد كه به اشارت شادروان استاد پور داوود در واقع زشت است: در جشن چهارشنبه سوری از روی شعله آتش جستن و ناسزایی چون "سرخی تو از من و زردی من از تو" گفتن از روزگارانی است كه دیگر ایرانیان مانند نیاكان خود آتش را نماینده فروغ ایزدی نمی دانستند و امروزه هم استفاده از مواد منفجره و آتش زا به این مراسم باستانی و زیبا اضافه شده است. و در پايان اميد است که همه ي هم ميهنان گرامی با برپاداشتن اين جشن و جشن های ديگر ايران زمين در راه کوشش برای پدافند (دفاع) و نگهداری از اين آيين های کهن گام بردارند. زردي من از تو ، سرخي تو از من غم برو شادي بيا ، نكبت برو روزي بيا سه شنبه 3 بهمن 1391برچسب:, :: 22:54 :: نويسنده : برهانی
واکنش سرمربی تیم ملی در خصوص خداحافظی گلر میلیاردی/
کیروش:تا من هستم دیگر رحمتی دعوت نمیشود
گروه ورزش : سرمربی تیم ملی فوتبال ایران یک روز پس از اقدام تامل برانگیز سید مهدی رحمتی در خصوص انصراف از حضور در ترکیب تیم ملی،در گفت و گو با خبرنگاران تاکید کرد تا زمانی که من در تیم ملی ایران حضور دارم این بازیکن در ترکیب تیم ایران جایی نخواهد داشت،اتفاقی که نشان دهنده اختلاف شدید سرمربی تیم ملی و دروازه بان ملی پوش استقلال دارد.
در شرایطی که برخی هواداران تیم ملی فوتبال ایران انتظار داشتند سرمربی تیم ملی با شگفتی فراوان با ماجرای انصراف سید مهدی رحمتی از ادامه حضور در تیم ملی برخورد کند،کارلوسکی روش در مصاحبه ای اعلام کرد به تصمیم رحمتی احترام میگذارم اما وی دیگر در ترکیب تیم ملی ایران جایی ندارد.
اظهارنظر سرمربی پرتغالی تیم ملی این حقیقت را آشکار کرد که وی قصد ندارد از دروازه بان ملی پوش استقلال در ترکیب بازی های تیم ملی در رقابتهای پیش رو استفاده کند به همین دلیل چنین ججمله ای را درباره رحمتی بیان کرد چون اگر وی با این تصمیم مخالف بود هرگز چنین اظهارنظری را انجام نمیداد اما کارلوس کیروش با بیان این مطلب نشان داد دیگر میلی به استفاده از رحمتی ندارد.
البته از اظهارنظرهای غیر رسمی برخی نزدیکان کارلوس کیروش پس از مصاحبه روز گذشته مهدی رخمتی پیدا بود که وی تمایلی به ادامه همکاری با رحمتی ندارد اما پیش بینی چنین اتفاقی برای علاقمندان به فوتبال قدری سخت بود اما با این تفاسیر کارلوس کیروش همانند همیشه قاطعانه درباره مسائل مرتبط با تیم ملی تصمیم گرفت و قلم قرمز بر روی نام رحمتی کشید تا یکی از بهترین گزینهها برای حفاظت از چارچوب دروازه از تیم ملی حذف شود.
کفته میشود امروز صبح برخی سران ارشد فدراسیون فوتبال قصد وساطت در این ماجرا را داشتند تا دوباره رحمتی متقاعد شود برای تیم ملی بازی کند اما مخالفت صریح و بدون مقدمه کارلوس کیروش با این حرکت مانع از میانجی گری مسوولان فدراسیون شد به همین خاطر هیچ کسی در این خصوص اظهارنظر نکرد تا بحران افزایش پیدا نکند.
برخی منابع خبری نزدیک به فدراسیون فوتبال معتقدند کارلوس کیروش تصمیم خود را درباره رحمتی اخذ کرده است و برای این که این تصمیم از سوی مدیران فوتبال وتو نشود در گفت و گو با خبرنگاران این مساله را به صورت صریح اعلام کرد تا کسی تصمیم وی را تغییر ندهد.
گفته میشود کیروش بابت برخی رفتارهای خاص سید مهدی رحمتی به شدت از دست وی ناراحت شده است به همین خاطر در رفتارهای خود رحمتی را مورد بی مهری قرار داد تا وی متوجه این اقدام شود، در آخرین برخورد رحمتی و کیروش نیز این مساله به اوج خود رسید تا دروازه بان ملی پوش استقلال برای کناره گیری از تیم ملی پیشقدم شود.
گفته میشود کارلوس کیروش که برای تماشای بازی استقلال برابر ملوان به انزلی سفر کرده بود قبل از بازی در رختکن استقلال حاضر میشود که در این ملاقات کیروش با لبخند جباری و نکونام را در آغوش میگیرد و با آنها احوال پرسی می کند اما برخورد سرد وی با رحمتی باعث میشود تمام بازیکنان استقلال متوجه اختلاف وی با رحمتی شود.
هرچند تلاش زیادی شد که این مساله پشت درهای بسته باقی بماند اما به محض اتمام بازی برخی خبرنگاران از اتفاقات داخل رختکن خبردار شدند که همین مساله باعث شد رحمتی پیش دستی کند و تا قبل از اقدام کی روش خود از حضور در تیم ملی انصراف دهد.
گفته میشود مدیران باشگاه استقلال و فدراسیون فوتبال برای پادرمیانی در این ماجرا تصمیم دارند با کارلوس کیروش مذاکره کنند تا شاید زمینه آشتی این بازیکن و سرمربی تیم ملی فراهم شود اما به دلیل اخلاق خاص سرمربی تیم ملی فعلا این اقدام به بعد از دربی موکول شده است چون ممکن است در صورت مخالفت کیروش برای دروازه بان استقلال حاشیه های به وجود آید که این مساله می تواند در عملکرد وی تاثیرگذار باشد.
شنبه 9 دی 1391برچسب:, :: 22:46 :: نويسنده : برهانی
هواداران ترابوزان اسپور بازیکن خودی و غیرخودی نمیشناسنددیدار حساس تیمهای گالاتاسرای و ترابوزان اسپور در بازیهای این هفته لیگ ترکیه با نتیجه مساوی بدون گل تمام شد.
|
هفته هجدهم ليگ برتر انگليس؛ شکست تحقيرآميز آستونويلا مقابل چلسيدر دو بازي پاياني از هفته هجدهم ليگ برتر انگلستان، منچستر يونايتد به تساوي رسيد و چلسي در لندن به پيروزي پرگل دست يافت. |
در دو بازي آخر از هفته هجدهم ليگ برتر انگلستان، تيم فوتبال منچستر يونايتد در حضور 20650 تماشاگر ورزشگاه ليبرتي مهمان سوانسي بود که اين بازي در نهايت با نتيجه تساوي يک بر يک به پايان رسيد.
گل منچستر در اين بازي در دقيقه 16 توسط پاتريس اورا روي پاس گل فنپرسي به ثمر رسيد اما اين برتري 13 دقيقه بيستر دوام نداشت و سوانسي در دقيقه 29 توسط ميچو بازي را به تساوي کشاند که اين نتيجه تا پايان بازي هم برقرار بود. منچستر يونايتد با اين تساوي 43 امتيازي شد و با 4 امتياز فاصله با رقيب همشهري در صدر جدول باقي ماند اما با توجه يه پيروزي شب گذشته منچستر سيتي فاصله امتياز در صدر جدول کمتر شد. در بازي دوم نيز چلسي در استمفوردبريج ميزبان استونويلا بود و در نهايت با نتيجه 8 بر صفر مهمان خود را درهم کوبيد. گل اول بازي در دقيقه سوم توسط فرناندو تورس به ثمر رسيد، دقيقه 29 داويد لوئيز چلسي را به گل دوم رساند و 5 دقيقه بعد ايوانوويچ اختلاف را به 3 رساند. در دقيقه 59 فرانک لمپارد با شوتي دقيق گل چهارم چلسي را زد و راميرز نيز در دقيقه 76 چلسي را 5 بر صفر پيش انداخت. اما اين پايان کار نبود و اسکار در دقيقه 79 از روي نقطه پنالتي گل ششم چلسي را به ثمر رساند، هازارد نيز در دقيقه 83 گل هفتم چلسي را زد. آخرين گل چلسي را نيز راميرز در دقيقه 91 به ثمر رساند. چلسي با اين پيروزي 32 امتيازي شد و در رده سوم جدول باقي ماند. |
شکست سنگين ميلان مقابل رمدر هفته هجدهم سري آ ايتاليا ميلان با شکستي سنگين از پايتخت بازگشت. |
در آخرين بازي شب گذشته سري آ ايتاليا و از هفته هجدهم، رم در ورزشگاه خانگي خود المپيکو ميزبان آث ميلان بود که اين بازي در نهايت با نتيجه 4 بر 2 به سود رم به پايان رسيد. در نيمه نخست رم با گلهاي دقيقه 13 بورديسو و 24 اوسوالدو و 30 لاملا، 3 بر صفر از ميلان پيش افتاد و در نيمه دوم نيز لاملا گل دوم خود و گل چهارم رم را به ثمر رساند تا ميلان شکستي سنگين را متحمل شود. آثميلان در ادامه 2 گل خورده را در دقايق 87 و 88 توسط پاتزيني (پنالتي) و کرکيچ جبران کرد که البته سودي برايش نداشت. به گزارش فارس، با اين پيروزي تيم رم 32 امتيازي شد و در رده ششم باقي ماند و فاصله خود با ميلان 27 امتيازي در رده هفتم را به 5 امتياز رساند. |
توقف شياطين سرخ در ليگ برتر انگليستيم فوتبال منچستر يونايتد با وجود تساوي در هفته هجدهم رقابتهاي ليگ برتر انگليس صدر جدول را حفظ کرد. |
در ادامه هفته هجدهم اين رقابتها شاگردان الکس فرگوسن در ديدار خارج از خانه مهمان سوانسي بودند که اين ديدار با تساوي يک بر يک به پايان رسيد.
پاتريس اورا مدافع فرانسوي شياطين سرخ هرچند ابتدا تيم مهمان را پيش انداخت اما گلي که او در دقيقه 15 به ثمر رساند تنها 14 دقيقه دوام داشت و ميچو در دقيقه 29 کار را به تساوي کشاند تلاش دو تيم در نيمه دوم گلي در بر نداشت و تنها 5 کارت زرد از جيب داور بيرون آمد که سهم منچستر سه کارت بود. در آخرين ديدار هفته از ساعتي ديگر تيم فوتبال چلسي در ورزشگاه خانگي خود استمفورد بريج به مصاف استون ويلا ميرود. در جدول رقابتها منچستريونايتد با 43 امتياز در صدر قرار دارد، منچسترسيتي و آرسنال به ترتيب با 39 و 30 امتياز در ردههاي بعدي قرار گرفتهاند. |
ایران /الهام تقیزاده سیگارودی : دور هم بودن در این عرصه و زمانه یکی از آرزوهایی است که هر خانوادهای انتظار آن را میکشد چرا که مسائل عدیده در نوع روابط و نگاه ما میتوانند تأثیر داشته باشند. یکی از این مشکلات مسائل اقتصادی مردم در شب سال نو و اعیاد است که مردم به نوعی سعی میکنند مدیریت اقتصادی کرده تا این جمع به یاد ماندنی را از دست ندهند. از این دست گرد هم آمدن و شبها در اول فصل سرما، شب یلدا است که مردم خود را برای آن آماده میکنند.
یلدا و جشنهایی که در این شب برگزار میشود، یک سنت باستانی است. شب یلدا یا شب چلّه بلندترین شب سال در نیمکره شمالی زمین است. این شب به زمان بین غروب آفتاب از 30 آذر آخرین روز پائیز تا طلوع آفتاب در اول ماه دی یعنی نخستین روز زمستان گفته میشود. این شب چون در نیمکره شمالی با انقلاب زمستانی مصادف است به همین دلیل از آن زمان به بعد طول روز بیشتر و طول شب کوتاهتر میشود. جشن یلدا در ایران امروز نیز با جمع شدن و شبنشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یکدیگر برگزار میشود. آئین شب یلدا یا شب چله، با خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوههای مختلف در آن مرسوم است و یکی از این مراسم گرفتن فال حافظ است. هندوانه بخورید زمستان دلچسبی داشته باشید( هندوانه یلدایی)
جشن شب چله، همچون بسیاری از آئینهای ایرانی، ریشه در رویدادی کیهانی دارد. خورشید در حرکت سالانه خود، در آخر پائیز به پائینترین نقطه افق جنوب شرقی میرسد که موجب کوتاه شدن طول روز و افزایش زمان تاریکی شب میشود. اما از آغاز زمستان یا انقلاب زمستانی، خورشید دگرباره به سوی شمال شرقی باز میگردد که نتیجه آن افزایش روشنایی روز و کاهش شب است. به عبارت دیگر، در ششماهه آغاز تابستان تا آغاز زمستان، در هر شبانهروز خورشید اندکی پائینتر از محل پیشین خود در افق طلوع میکند تا در نهایت در آغاز زمستان به پائینترین حد جنوبی خود با فاصله 5/23 درجه از شرق یا نقطه اعتدالین برسد. از این روز به بعد، مسیر جابهجاییهای طلوع خورشید معکوس شده و مجدداً به سوی بالا و نقطه انقلاب تابستانی باز میگردد. آغاز بازگشت خورشید به سوی شمالشرقی و افزایش طول روز، در اندیشه و باورهای مردم باستان به عنوان زمان زایش یا تولد دیگرباره خورشید دانسته میشد و آن را گرامی و فرخنده میداشتند.
در گذشته، آئینهایی در این شب برگزار میشد که یکی از آنها جشنی شبانه و بیداری تا بامداد و تماشای طلوع خورشید تازه متولد شده، بوده است. جشنی که از لازمههای آن، حضور کهنسالان و بزرگان خانواده، به نماد کهنسالی خورشید در پایان پائیز بوده است و همچنین خوراکیهای فراوان برای بیداری درازمدت که همچون انار و هندوانه و سنجد، به رنگ سرخ خورشید باشند.
در این شب در بعضی مناطق شمالی مانند مازندران و مشهد جوانان گردهمآمده و هرکدام چادری بر سر انداخته و به صورت گروهی و یا انفرادی به خانهها میرفتند و با کاسه و قاشقی در دست به در خانهها رفته و با کوبیدن در خانه از صاحب خانه چیزی مانند غذا، تخممرغ، پول و شیرینی و شکلاتطلب میکردند. این شیوه مراسم تقریباً در شب چهارشنبه سوری نیز در شهرهای شمالی کشور و در شهرهای دیگر نیز برگزار میشد و هماکنون نیز تقریباً مرسوم است.
محمد مکاری میراثپژوه و مردمشناس درخصوص ریشههای سنتی شب یلدا یا به عبارتی بلندترین شب سال در گفتوگو با خبرنگارایران میگوید: «آئین یلدا یا همان شبنشینی بلندترین شب سال از گذشتههای بسیار کهن جزو مراسم آئینی ایرانیان محسوب میشده و ریشههای اسطورهای دارد که جزئی از باورهای نمادین و زیبای ایرانیان است، اما اگر بخواهیم نگاهی دیرینهتر به این آئین سنتی بیندازیم، باید گفت شب یلدا به آئین میترائیسم و مهر باز میگردد.به عبارتی این شب، اول به دلیل بلندترین شب سال بودن و بعد به دلیل ریشه در آئین میترائیسم مورد استقبال و باور مقدس ایرانیان قرار گرفته است.» انار قرمز بخورید
این پژوهشگر در ادامه میگوید: «این شب به نوعی با انسان فرازمینی و انسانی که روی زمین زیست نمیکند وفراذهنی است، مرتبط میشود. میترا یکی از الهههای مقدس گذشتگان بوده که به نوعی در این شب بلند تلاقی معنوی و تداعی ذهنی با زرتشتیان برقرار میکند و به همین دلیل میتوان گفت این شب به نوعی از آئینهای زرتشتی به جا مانده است که با تغییراتی به ما منتقل شده است. در واقع این شب در این فرهنگ به نوعی با زایش و کرنش ارتباط بیشتری پیدا میکرد و فرصتی میشد برای سپاس و شکرگزاری از نعمات و محصولات متنوعی که در آن روزگاران نصیب مردم میشده.»
مکاری میافزاید: «سفرهای که در دوران گذشته در شب اول یلدا چیده میشده، «میزد» نام داشت که سفرهای بوده برای چیدن میوههای خشک و آجیل که به اصطلاح گذشتگان به آن لرک گفته میشد. در واقع به دلیل قرار گرفتن این شب در زمستان و نبود میوههای تازه فصلی مردم از میوههای خشکی که در طول همان سال خشک کرده بودند، استفاده میکردند و از آن به عنوان نماد شکرگزاری در سفرههای یلدا استفاده میکردند.»
این میراثپژوه تصریح میکند: «یکی دیگر از ریشههای تاریخی این شب به افتخار اهورامزدا است که الهه مهر و خورشید نامیده شده است. شب یلدا در آئین گذشتگان از اول دی ماه آغاز شده و تا بهمن ماه ادامه داشت. در واقع این مراسم در آن زمان مختص یک شب نبوده و در چند دهه ادامه مییافته، اما امروزه در فرهنگ اسلامی ایرانی این شب با آئینهای زیبندهتری برگزار میشود، از جمله سمنوپزی، فالگیری و خاطرهگویی و هر شهر و هر محلی هم خوراکیها و میوههای مختص خود را بر سفره یلدا میچینند و اصلاً نمیتوان گفت میوهها یا آئین خاصی برای تمام سفرهها در سراسر کشور وجود دارد. مثلاً اینطور نیست که هندوانه یا انار یا خشکبار خاصی برای تمام مردم کشور مشابه هم باشد و یک آئین صددرصد یکسان در همهجا باشد.»
یلدا و جشنهایی که در این شب برگزار میشود، یک سنت باستانی است. ایرانیان باستان این شب را شب تولد الهه مهرمیترا می پنداشتند و به همین دلیل این شب را جشن می گرفتندو گرد آتش جمع می شدندو شادمانه رقص و پایكوبی می كردند آن گاه خوانی الوان میگستردند و «میزد» نثار میکردند.میزد نذری یا ولیمه ای بود غیر نوشیدنی مانند گوشت و نان و شیرینی و حلوا و در ایین های ایران باستان برای هر مراسم جشن و سرور آیینی خوانی می گستردندکه بر آن افزون بر آلات و ادوات نیایش، مانند آتشدان، بخوردان، برسم و غیره، برآورده های و فرآورده های خوردنی فصل و خوراك های گوناگون از جمله خوراك مقدس و آیینی ویژه ای كه آن را میز د می نامیدند بر سفره جشن می نهادند.
ایرانیان گاه شب یلدا را تا دمیدن پرتو پگاه در دامنهء کوههای البرز به انتظار باززاییدهشدن خورشید مینشستند. برخی در مهرابهها (نیایشگاههای پیروان آیین مهر) به نیایش مشغول میشدند تا پیروزی مهر و شکست اهریمن را از خداوند طلب کنند و شب هنگام دعایی به نام «نی ید» را میخوانند که دعای شکرانه نعمت بودهاست. روز پس از شب یلدا (یکم دی ماه) را خورروز (روز خورشید) و دی گان؛ میخواندند و به استراحت میپرداختند و تعطیل عمومی بود( خرمدینان این روز را خرم روز یا خره روز مینامیدند). در این روز عمدتاً به این لحاظ از کار دست میکشیدند که نمیخواستند احیاناً مرتکب بدی کردن شوند که میترائیسم ارتکاب هر کار بد کوچک را در روز تولد خورشید گناهی بسیار بزرگ میشمرد.
ایرانیان گاه شب یلدا را تا دمیدن پرتو پگاه در دامنهء کوههای البرز به انتظار باززاییدهشدن خورشید مینشستند
آیین و جشن شب یلدا و یا شب چله بزرگ، تا به امروز در تمامی سرزمین کهنسال ایران و در بین همه قشرها و خانواده ها برگزار می شود.
جشن شب چله، بعد از نوروز تنها جشنی است كه همواره در میان ایرانیان پایدار مانده است و علت پایداری آن را میتوان:
1- باور دینی كهن مهرپرستان یعنی زایش خورشید و مهر دانست.
2- پایان كار كشاورزان و برداشت محصولات خود و آغاز فصل استراحت آنها دانست كه با مهاجرت روستاییان به شهر، این جشن كه یادآور روزگاران گذشته ایرانیان است، به میان مردم شهر نشین نیز رخنه كرده و پایدار مانده است.
آیین های یلدادرسرزمین كهن ایران
هر جشن، آیینی دارد. یلدا و جشنهای شب یلدا، یك سنت دیرین در ایران است و به عنوان یك جشن آریایی از هزاران سال قبل رواج داشته است.این آیینها که تا چند دهه پیش فراگیر و اکنون در برخی مناطق اغلب روستایی پابرجاست، عبارت است:
گردهم آیی خانوادگی: آئین و جشن شب یلدا یا شب چله بزرگ كه در سرزمین كهن ایران و در بین همه قشرها و خانوادهها برگزار میشود، در واقع جشن گردهمایی و آئینی خانوادگی است و گردهماییها به خویشاوندان و دوستان نزدیك محدود میشود. به همین دلیل در کتاب ها و سندهای تاریخی به برگزاری مراسم شب یلدا اشاره ای نشده است. ابوریحان بیرونی از جشن روز اول دی ماه، که آن را خرم روز نامند، در دستگاه حکومتی و پادشاهی یاد می کند و نامی از شب یلدا در میان نیست، که می توان به دلیل خانوادگی و همگانی و غیر رسمی بودن آن دانست.
و جشن شب یلدا یا شب چله بزرگ كه در سرزمین كهن ایران و در بین همه قشرها و خانوادهها برگزار میشود، در واقع جشن گردهمایی و آئینی خانوادگی است و گردهماییها به خویشاوندان و دوستان نزدیك محدود میشود
کرسی: در زمستانها، استفاده از كرسی برای گرم كردن خانه و دور كرسی نشینی معمولا از شب یلدا، شروع میشد و تا پایان چلهبزرگ و در برخی خانوادهها تا پایان چله كوچك ادامه داشت. اعضای خانواده از كوچك و بزرگ، دور كرسی كه روی آن را میوه و آجیل پوشانده بود، مینشستند.
خوردنی های مفید: همان گونه که اشاره شد، امید به زندگی یکی از عوامل مؤثر در جشن گرفتن شب سرد یلدا بود. این امید میبایست با بدنی سالم به بار بنشیند؛ بنابراین، گردهمایی خویشاوندان که در خانه بزرگ خانواده و نشستن گرداگرد كرسی انجام میشد، با خوردن میوههای مفید (هندوانه، به، انگور، انار، سیب، خیار و ... که در هر جای ایران بیشتر در دسترس بود) و تنقلات مقوی (آجیل) تا نیمه شب ادامه مییافت.
سروآرایی: جشن اغلب با نمادی همراه است و ایرانیان قدیم درخت سرو را که سرما و ظلمت یارای غلبه بر آن را نداشت، به عنوان سمبل و نماد ایستادگی در برابر سرما برگزیده و در شب چله درخت سروی را با دو رشته نوار نقرهای و طلایی میآراستند.
شعر خوانی و قصه گویی: گردهم بودن در عصری که تنها رسانه شایع، «سخن» بود، قصهگویی و شعرخوانی را ناگزیر میساخت؛ بنابراین، قصهگویی بزرگان خانواده؛ بویژه پدربزرگها و مادربزرگها دور كرسی برای دیگر اعضای خانواده از آیینهای شب یلدا از سدههای قبل است و با توجه به گسترش شعر، بویژه در دوران اسلامی، شاهنامهخوانی، حافظخوانی و خواندن اشعار شعرای شیرین سخن دیگر که حکایتهای اخلاقی و حماسی را دربرداشتند، به آیینی از آیینهای شب یلدا تبدیل شد.
فال حافظ: اگر رسمها و آیینهای دیگر یلدا را میراثی از فرهنگ چند هزار ساله ایرانیان بدانیم، فال حافظ گرفتن در شب یلدا، در سدههای اخیر به آیینهای شب یلدا افزوده شده است.
تبادل
لینک هوشمند
برای تبادل
لینک ابتدا ما
را با عنوان
ایران وب2013
و آدرس
iranweb2013.LXB.ir
لینک
نمایید سپس
مشخصات لینک
خود را در زیر
نوشته . در صورت
وجود لینک ما در
سایت شما
لینکتان به طور
خودکار در سایت
ما قرار میگیرد.
خبرنامه وب سایت: آمار وب سایت:
Alternative content |